Απο code breakers και τις πρώτες προγραµµατίστριες υπολογιστών, µέχρι µοριακούς βιολόγους και ηγέτες στο κοµµάτι της τεχνητής νοηµοσύνης, το έργο τους έχει διαλύσει στερεότυπα και εµπόδια για τις γυναίκες που ακολούθησαν, βάζοντας τις βάσεις για ένα λαµπρότερο µέλλον.
Ο κόσµος της τεχνολογίας, της επιστήµης και της καινοτοµίας, αντιµετωπίζει µια συνεχόµενη κρίση στον αγώνα για ισότητα των φύλων, καθώς, παρά τις δεκάδες ανακαλύψεις που οφείλονται σε γυναίκες επιστήµονες, στην ιστορία της τεχνολογίας και των θετικών επιστηµών, ο χώρος του STEM είναι ακόµα ανδροκρατούµενος. Οι άνδρες έχουν περισσότερες θέσεις, πληρώνονται καλύτερα και τους συµπεριφέρονται καλύτερα στο πλαίσιο της βιοµηχανίας, οι ιστορίες τους παίρνουν µεγαλύτερη δηµοσιότητα, τα projects τους βρίσκουν χρηµατοδότηση πιο εύκολα και αντιµετωπίζονται µε περισσότερο σεβασµό. Για να µην µακρηγορούµε, οι άνδρες έχουν περισσότερη ισχύ. Μια γυναίκα στο χώρο των θετικών επιστηµών πρέπει να αντιµετωπίσει πολλά εµπόδια πριν αποκτήσει την αναγνώριση που απολαµβάνει ένας άνδρας µε τα ίδια ακριβώς προσόντα, καθώς ο χώρος είναι geared προς το ανδρικό κοινό. Πρόσφατα γιορτάσαµε και την Παγκόσµια Ηµέρα της Γυναίκας και µια ερώτηση που θα έπρεπε να έχουµε όλοι στο πίσω µέρος του µυαλού µας είναι «αν όλα ήταν ιδανικά πλασµένα στην κοινωνία µας, θα χρειαζόταν να έχουµε µια ειδική ηµέρα όπου εστιάζουµε στα δικαιώµατα των γυναικών;». Η απάντηση είναι αυτονόητη. Και παρόλα αυτά, όπως θα έλεγε και η ποιήτρια Maya Angelou, «and yet, women rise».
Παρακάτω είναι 10 γυναίκες, η δουλειά των οποίων έσπασε/ συνεχίζει να σπάει κοινωνικά στερεότυπα και στεγανά, προωθώντας ταυτόχρονα τόσο τις επιστήµες, όσο και την κοινωνία µας συνολικά. Όπως έχουµε σηµειώσει και παλιότερα, αυτές οι γυναίκες δεν είναι οι µόνες και σίγουρα δεν είναι όλες: Μια τέτοια λίστα θα ήταν ατελείωτη. Αλλά η αντιπροσώπευση είναι ένα από τα βασικές όψεις του προβλήµατος της ανισότητας µεταξύ των 2 φύλων και είναι σηµαντικό γυναίκες που έσπασαν τα στερεότυπα και τους περιορισµούς του φύλου και της κοινωνίας να αναδεικνύονται ως παραδείγµατα για το µέλλον. Αυτές οι γυναίκες είναι αγωνίστριες, οραµατίστριες και ακούραστες υπερασπίστριες της αλλαγής, της προόδου και, σε τελική ανάλυση, της ελπίδας ότι ως κοινωνία µπορούµε να ξεπεράσουµε τα κακώς κείµενά µας και να εξελιχθούµε. Για αυτό και είναι σηµαντικό όλοι να γνωρίζουµε τα ονόµατά τους.
Margaret Hamilton: H μητέρα του software
Ενδέχεται πολλοί από τους άνδρες του κλάδου (του ανδροκρατούµενου αυτού κλάδου) να σοκαριστούν από το γεγονός ότι ένας από τους «ιδρυτές» του, δεν ήταν καν… ιδρυτής, αλλά ιδρύτρια. Η Margaret Hamilton δούλευε ως coder στο MIT το 1960, ενώ στα πλάνα της ήταν να ακολουθήσει ακαδηµαϊκή καριέρα, στοχεύοντας σε ένα διδακτορικό στα Μαθηµατικά. Αντ’ αυτού, κατέληξε να αλλάζει τον κόσµο. Πριν προλάβει να κάνει τις αιτήσεις στα πανεπιστήµια της επιλογής της, η Hamilton ανέλαβε επικεφαλής της οµάδας του MIT που είχε την αποστολή της ανάπτυξης του λογισµικού για τον onboard computer των διαστηµικών πυραύλων Apollo της NASA. Και ανέλαβε αυτό το ρόλο, έχοντας µόλις ολοκληρώσει το πτυχίο της ΚΑΙ ενώ µεγάλωνε ένα µωρό. Η δουλειά που έκανε δεν ήταν απλά ριζοσπαστική, αλλά και ανατρεπτική για τα στερεότυπα της εποχής καθώς κανείς δεν περίµενε να ανατεθεί µια τόσο σηµαντική εργασία σε µια γυναίκα, πολλώ δε µάλλον να τα καταφέρει. Η Hamilton ήταν η επιτοµή της επαναστατικής φιγούρας, χωρίς την οποία οι υπολογιστές µας δεν θα ήταν αυτό που είναι σήµερα.
Elizebeth Smith Friedman: Code Breaker
Η Elizebeth Friedman ήταν µια από τους ιδρυτές της σύγχρονης κρυπτογράφησης, της µεθοδολογίας που αποτελεί το υπόβαθρο κάθε άποψης αυτού που τώρα ονοµάζουµε cybersecurity, αλλά και της ψηφιακής παρακολούθησης και κατασκοπίας. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσµίου Πολέµου, η Friedman και ο σύζυγός της εργάζονταν ως αποκωδικοποιητές (αν και το code breakers ακούγεται πιο cool) για τους Συµµάχους, κατασκοπεύοντας τις δυνάµεις του Άξονα. Σε καθηµερινή βάση υπέκλεπταν και αποκρυπτογραφούσαν µηνύµατα του εχθρού, συνεισφέροντας στον εντοπισµό και τη σύλληψη εχθρικών κατασκόπων. Για πολλά χρόνια ο σύζυγος της Friedman ήταν ο µοναδικός αποδέκτης αναγνώρισης για το συνολικό έργο τους στον τοµέα της κρυπτοανάλυσης, µια αδικία που διορθώθηκε πολύ πρόσφατα, όταν το 2017 δηµοσιεύθηκε η βιογραφία της µε τίτλο «The Woman Who Smashed Code»s, από τον συγγραφέα Jason Fagone.
Donna Strickland: Physicist
Η Donna Strickland µάλλον έχει την πλέον cool δουλειά στον κόσµο: Παίζει µε laser. Η ειδικότητά της είναι να καταφέρνει να κάνει τα laser να εκπέµπουν σε παλµούς τέτοιας έντασης για ένα κλάσµα του δευτερολέπτου, που κάθε burst τους εµπεριέχει περισσότερη ενέργεια από το σύνολο του δικτύου ηλεκτροδότησης των ΗΠΑ. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι το 2018 η Strickland κέρδισε την κορυφαία διάκριση στον κλάδο των θετικών επιστηµών, το βραβείο Νόµπελ στη Φυσική, για τη συνολική της συνεισφορά στον τοµέα της. Ήταν για την ακρίβεια, η πρώτη γυναίκα που το κέρδισε τα τελευταία 55 χρόνια. Τότε, ως µέρος του λόγου αποδοχής του βραβείου της είχε πει: «Προφανώς και χρειάζεται να αναδεικνύονται οι γυναίκες φυσικοί γιατί (σε αντίθεση µε την άποψη πολλών) υπάρχουµε».
Fei-Fei Li: Artificial Intelligence Researcher
Ένα από τα προβλήµατα που αντιµετωπίζουν οι developers της Τεχνητής Νοηµοσύνης (AI – Artificial Intelligence) είναι ότι η ίδια η ΤΝ περιορίζεται από τις προκαταλήψεις των ίδιων των ατόµων που την αναπτύσσουν. Η Fei-Fei Li, ερευνήτρια στον τοµέα του AI, έχει ένα σχέδιο για να το διορθώσει αυτό: κάνοντας reboot στον κλάδο που η ίδια βοήθησε να εφευρεθεί. Η καθηγήτρια computer science του Stanford, Fei-Fei Li εργάζεται στην πρώτη γραµµή της Τεχνητής Νοηµοσύνης. Ως συνδιευθύντρια του Stanford Human Centered AI Institute, η ίδια και η οµάδα της προσπαθούν να εµφυσήσουν την Τεχνητή Νοηµοσύνη µε ανθρώπινες ευαισθησίες. Πρόκειται για µια προσπάθεια, η οποία όταν ολοκληρωθεί, θα µπορέσει να έχει θετική επιρροή σε ένα µεγάλο φάσµα δραστηριοτήτων. Σήµερα οι αλγόριθµοι και άλλες µορφές Τεχνητής Νοηµοσύνης αποκτούν ολοένα και πιο µεγάλη επιρροή σε πολλές αποφάσεις: σε κάποιες χώρες αποφασίζουν π.χ. αν κάποιος θα µπορούσε να είναι υποψήφιος αναστολής, τι είδους φάρµακα θα πρέπει να πάρει κάποιος ασθενής, ποιος θα προσληφθεί για µια δουλειά. Κατά συνέπεια, το λεγόµενο algorithmic bias (ο όρος περιγράφει την µεταφορά µιας ανθρώπινης προκατάληψης, πολλές φορές χωρίς πρόθεση, σε συστήµατα αλγόριθµων) µπορεί να επηρεάσει την κοινωνική πρόοδο ή ακόµα και να προκαλέσει ακόµα πιο έντονους κοινωνικούς διαχωρισµούς. Ειδικά σε έναν κλάδο µε καταγεγραµµένη έλλειψη ισότητας φύλων, η Li και η οµάδα της εργάζονται ώστε να εξαλειφθούν τέτοιες προκαταλήψεις από τις αποφάσεις που λαµβάνονται από υπολογιστές.
Cohl Furey: Mathematical Physicist
H Cohl Furey, µια µαθηµατική φυσικός από το Πανεπιστήµιο του Cambridge, εργάζεται για να εντοπίσει ταυτίσεις ανάµεσα στο standard µοντέλο της σωµατιδιακής φυσικής και των οκτονίων (δεν θα υποκριθούµε καν ότι καταλαβαίνουµε επακριβώς τι είναι). Για να το θέσουµε απλά, η εργασία της παραείναι περίπλοκη για να την περιγράψουµε εδώ (πόσο µάλλον να την εξηγήσουµε) αλλά η έρευνά της µπορεί να έχει σηµαντικές επιπτώσεις στο µέλλον, σε επίπεδο του πώς αντιλαµβανόµαστε την ίδια την πραγµατικότητα και τα δοµικά της στοιχεία. Η Furey έχει εµµονή µε το να ανακαλύψει τους µαθηµατικούς κανόνες που διέπουν τη Φύση. Οι ανακαλύψεις της µπορεί να φέρουν τα πάνω-κάτω στον τοµέα της σωµατιδιακής φυσικής, και αποτελούν το αποτέλεσµα συσσωρευµένης έρευνας δεκαετιών, υπονοώντας ότι υπάρχει όντως µια βαθύτερη σχέση µεταξύ φυσικής και µαθηµατικών. Η δουλειά της µπορεί κάλλιστα να ανατρέψει τον τρόπο που αντιλαµβανόµαστε το σύµπαν και το πώς λειτουργεί.
Jewel Burks: Επιχειρηματίας
Η Jewel Burks εργάζεται καθηµερινά για να κάνει τη βιοµηχανία του tech ένα χώρο µε περισσότερη ποικιλοµορφία και ενσωµάτωση, αλλά πρωτίστως είναι µια επιχειρηµατίας. Η Burks λάνσαρε µια εφαρµογή computer vision που ονόµασε Partpic, και η οποία επιτρέπει στο κινητό να φωτογραφίζει π.χ. ένα εξάρτηµα ή ένα ανταλλακτικό που χρειάζεται ο χρήστης και µετά να τον βοηθάει να το εντοπίσει και να το παραγγείλει. Αν και δεν είχε καµία σχέση µε το αντικείµενο του computer vision, αντιλήφθηκε εγκαίρως ότι υπήρχε µια ανάγκη, ένα κενό στην αγορά που θα µπορούσε να καλυφθεί από µια τέτοια εφαρµογή και φρόντισε να µάθει µόνη της πώς να την κατασκευάσει. Η εφαρµογή Partpic συγκέντρωσε πάνω από 2 εκατοµµύρια δολάρια σε επενδυτικά κεφάλαια, γεγονός που την κάνει ακόµα πιο εξαιρετική περίπτωση, καθώς ως έγχρωµη γυναίκα, είχε διπλάσια εµπόδια να αντιµετωπίσει στην εύρεση χρηµατοδότησης. Η Burks πούλησε στη συνέχεια την εταιρεία της στην Amazon, και η τεχνολογία που η ίδια ανέπτυξε χρησιµοποιείται τώρα για να βοηθά τους χρήστες της Amazon να βρίσκουν τα απαραίτητα εξαρτήµατα µέσα από το shopping app της εταιρείας. Η Burks τώρα είναι επικεφαλής µιας οµάδας µέσα στην Amazon και παράλληλα έχει δράση ως ακτιβίστρια, προασπιζόµενη την ισότητα και τη διαφορετικότητα στη βιοµηχανία της τεχνολογίας εκ των έσω.
Jennifer Doudna: Μοριακή Βιολόγος
Αν παρακολουθείτε τις εξελίξεις των επιστηµών, κατά πάσα πιθανότητα έχετε ακούσει για το gene editing. Ενδέχεται να έχετε ακούσει και για την τεχνολογία Crispr (αν όχι, µπορείτε να διαβάσετε σχετικά εδώ) η οποία έχει χαρακτηριστεί απλοϊκά ως «ελβετικός σουγιάς για τα γονίδια». Η τεχνολογία Crispr έφερε µια νέα εποχή για τη βιολογία σε κάθε επίπεδο, αναβιώνοντας το ενδιαφέρον γύρω από τις γονιδιακές θεραπείες, γεννώντας φόβους για « βρέφη κατά παραγγελία», δηµιουργώντας νέους τρόπους αποθήκευσης πληροφοριών σε DNA, και κάνοντας πιθανές, τρελές ιδέες, που θυµίζουν το Jurassic Park (πρόσφατα επιστήµονες ανακοίνωσαν ότι ερευνούσαν την πιθανότητα αναβίωσης των µαµούθ). Και αυτή η τεχνολογία δηµιουργήθηκε από 2 γυναίκες, την καθηγήτρια του UC Berkeley professor, Jennifer Doudna και την Emmanuelle Charpentier, διευθύντρια του Max Planck Institute στο Βερολίνο, που δηµοσίευσαν τη σχετική τους έρευνα το 2012. (Το ερώτηµα για την κυριότητα της πατέντας της τεχνολογίας Crispr αποτελεί αντικείµενο έντονης νοµικής διαµάχης και από ό,τι φαίνεται θα συνεχίσει να είναι). Η ίδια η Doudna έχει εξελιχθεί σε ηγετική φιγούρα στον κλάδο, καλώντας τους επιστήµονες να αναλογιστούν τις ηθικές παραµέτρους και συνέπειες των εφαρµογών της τεχνολογίας Crispr και να µην παρασύρονται από τις πιθανότητες που αυτή προσφέρει αδιάκριτα.
Susan Fowler: Συγγραφέας και πρώην Μηχανικός
Την πιο διάσηµη συνεισφορά της στην τεχνολογία, η Susan Fowler την έκανε αφού αποχώρησε από τη βιοµηχανία. Εργαζόταν ως προγραµµατίστρια για την Uber, αλλά αφού ήρθε αντιµέτωπη µε διακρίσεις και σεξουαλική παρενόχληση και αφού η εταιρεία στην οποία εργαζόταν δεν αντέδρασε, παραιτήθηκε και το 2017 δηµοσίευσε την εµπειρία της µέσω ενός blog post. Εκείνο το post αποτέλεσε την αφορµή για να ξεκινήσει ένας διάλογος σχετικά µε τις διακρίσεις, προκαταλήψεις και προβλήµατα που αντιµετωπίζουν οι γυναίκες στη βιοµηχανία της τεχνολογίας, δίνοντας το θάρρος και σε πολλές άλλες γυναίκες να µιλήσουν ανοιχτά για τις δικές τους ανάλογες εµπειρίες. Αυτό το post οδήγησε την Uber στο να προσλάβει τον πρώην Υπουργό Δικαιοσύνης Eric Holder για να ελέγξει εσωτερικά τις πολιτικές και την κουλτούρα της εταιρείας, µια διαδικασία που οδήγησε σε παραίτηση τον τότε CEO της Uber και σε αναθεώρηση των πολιτικών της σχετικά µε την παρενόχληση. Η Fowler τώρα εργάζεται ως συντάκτρει για την εφηµερίδα The New York Times.
Betty Holberton & οι γυναίκες που προγραμμάτισαν τον πρώτο πραγματικό υπολογιστή
Ο Electronic Numerical Integrator And Computer (πιο γνωστός και ως ENIAC) ήταν ο πρώτος υπολογιστής και δεν έµοιαζε µε τίποτα µε αυτό που τώρα έχουµε στο µυαλό µας ως υπολογιστή. Είχε βάρος 17 τόνους και αποτελείτο από 1.800 λυχνίες κενού και διόδους. Αλλά ο ENIAC ήταν ο πρώτος υπολογιστής του κόσµου και είχε δηµιουργηθεί για να βοηθήσει κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσµίου Πολέµου. Καθώς οι περισσότεροι άνδρες είχαν καταταγεί, µια οµάδα αποτελούµενη από 6 γυναίκες είχαν αναλάβει την λειτουργία του ENIAC: Η Betty Holberton, η Kay Mauchley Antonelli, η Marlyn Meltzer, η Ruth Teitelbaum, η Jean Bartik και η Frances Spence. Συνέχισαν να εργάζονται στον ENIAC καθ’ όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέµου ενώ η Holberton µετά από αυτό συνδηµιούργησε µια από τις πρώτες γλώσσες προγραµµατισµού, χωρίς την οποία ούτε το internet, ούτε η σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία υπολογιστών δεν θα υπήρχαν.