Η Φωτεινή Παπαγιαννάκη είναι µια γυναίκα – στέλεχος στο χώρο του STEM που διαθέτει και παρελθόν και µέλλον. Εννοείται και παρόν και µάλιστα πολύ ενεργό. Δεν χρειάζεται επεξήγηση τι σηµαίνει Διευθύντρια Tµήµατος Kυβερνoασφάλειας, ADAPTIT. Έχει ωστόσο µεγάλο ενδιαφέρον το απαύγασµα της εµπειρίας και το στίγµα της προσέγγισής της για τη θέση της Γυναίκας στην Τεχνολογία, όπως αποτυπώνεται στη συνέντευξή µας. Κρατάµε το πιο δυνατό κοµµάτι: το ταλέντο δεν έχει φύλο.
Διαθέτετε πολύ σημαντική εμπειρία στο θέμα της κυβερνοασφάλειας και στις κυβερνοεπιθέσεις σε βιομηχανικά περιβάλλοντα. Πως σας αντιμετώπιζαν οι άνδρες συνάδελφοί σας όταν πρωτομπήκατε στον κλάδο και πως σας αντιμετωπίζουν σήμερα; Θεωρείτε ότι οι Γυναίκες έχουν κατακτήσει σημαντική θέση στον κλάδο που δραστηριοποιείστε;
Υπάρχει µεγάλη διαφορά σήµερα σε σχέση µε όταν ξεκίνησα την ενασχόληση µου µε τον τοµέα της κυβερνοασφάλειας. Υπήρχαν -και φυσικά ακόµη υπάρχουν- στερεότυπα επί του θέµατος, ειδικά στον τοµέα της κυβερνοασφάλειας και υπήρχαν αρκετές επιφυλάξεις από την πλευρά των ανδρών θα έλεγα όταν έβλεπαν µια γυναίκα να ασχολείται µε τον συγκεκριµένο τοµέα. Τώρα, η κατάσταση έχει σαφώς βελτιωθεί αλλά η πραγµατικότητα είναι πως είµαστε ακόµη σχετικά λίγες οι γυναίκες που ασχολούµαστε µε το συγκεκριµένο τοµέα. Εκτιµώ, όµως, πως σε πολλές εταιρείες, µε την ADAPTIT, να αποτελεί ένα τέτοιο παράδειγµα, έχουν αλλάξει πολλά όσον αφορά στο συγκεκριµένο θέµα. Το πιστεύω µου είναι πως τα στερεότυπα συνεχίζουν να κυριαρχούν σε άλλους κλάδους λιγότερο σε άλλους περισσότερο – αν και είναι πολύ καλύτερα σε σχέση µε το παρελθόν. Γι’ αυτό το λόγο, εµείς οι γυναίκες δεν θα πρέπει να πτοούµαστε από αυτό. Όταν γνωρίζουµε τις δυνατότητες µας µπορούµε να κερδίσουµε και τον πιο επιφυλακτικό συνεργάτη.
Ποιες ποιότητες διαθέτει ο εγκέφαλος της Γυναίκας, που συμπληρώνουν τα soft skills μιας ομάδας που εργάζεται στην Κυβερνοασφάλεια; Η ενσυναίσθηση, η λεπτομέρεια, το multitasking ή κάτι άλλο;
Οι άνδρες και οι γυναίκες έχουν -εκ φύσεως- διαφορετικές προσεγγίσεις που διαµορφώνουν την επαγγελµατική τους ταυτότητα. Καµία από αυτές τις εναλλακτικές προσεγγίσεις δεν είναι σωστή ή λανθασµένη, απλά είναι διαφορετικές και το διαφορετικό είναι καλό!
Αν, λοιπόν, πρέπει να αναφερθούµε σε ένα «πλεονέκτηµα» των γυναικών managers είναι ότι απλά διαθέτουν ένα διαφορετικό τρόπο σκέψης, συναίσθησης, έκφρασης εργασιακών εµπειριών και συνεπώς αντιλαµβάνονται τον κόσµο διαφορετικά. Αυτό, ειδικά στον κλάδο της Τεχνολογίας, οδηγεί σε διαφορετικές οπτικές, εναλλακτικές στρατηγικές, ευέλικτα µοντέλα διοίκησης και στυλ ηγεσίας.
Με άλλα λόγια, όσο µεγαλύτερη είναι η διαφοροποίηση, τόσο µεγαλύτερο είναι και το εύρος των ιδεών και των απόψεων που εκφράζονται, κάτι που µπορεί να αποτελέσει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα.
Γιατί έχουμε χαμηλό δείκτη συμμετοχής κοριτσιών σε κλάδους όπως η Πληροφορική, οι Μηχανικοί Κυβερνοασφάλειας και Data Analyst; Πιστεύτε ότι γι’ αυτό ευθύνεται η κουλτούρα της ελληνικής Οικογένειας που ωθεί τα κορίτσια σε πιο θεωρητικούς κλάδους ή είναι στη φύση της Γυναίκας η ροπή αυτή;
Κατά τη γνώµη µου, πέντε είναι οι λόγοι που βλέπουµε λιγότερες γυναίκες στο χώρο της τεχνολογίας στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στις υψηλότερες βαθµίδες, τουλάχιστον µέχρι σήµερα. Αρχικά, οι παραδοσιακές κοινωνικές αντιλήψεις σχετικά µε τα «γυναικεία επαγγέλµατα» που οδηγούν τα κορίτσια να επιλέγουν non-STEM ανώτατη εκπαίδευση. Στη συνέχεια, η έλλειψη επαγγελµατικής κατάρτισης στο σχολείο, ώστε τα κορίτσια να δουν τις δυνατότητες που ξεδιπλώνονται για εργασιακή και οικονοµική ανάπτυξη µέσα από STEM κατεύθυνση ανώτατης εκπαίδευσης. Ακολουθεί η αδυναµία παροχής ευέλικτης εργασίας από την ηγεσία των οργανισµών, που δεν ευνοεί µητέρες µε οικογενειακές υποχρεώσεις. Ειδικά για την εργασιακή αναβάθµιση, µια διαφορά µεταξύ ανδρών και γυναικών είναι η έλλειψη mentoring στην εργασία στις γυναίκες, ειδικά όταν ξεκινούν την καριέρα τους, κάτι που συναντάµε αρκετά συχνά στους άνδρες και τους βοηθά στην εξέλιξή τους. Τέλος, η έλλειψη εργασιακής κουλτούρας ισότητας που αντικατοπτρίζεται και στη διαφορά αµοιβών µεταξύ ανδρών και γυναικών στο ίδιο επίπεδο, ακόµα και στον ίδιο οργανισµό. Παρόλο που έχουν γίνει σηµαντικά βήµατα όσον αφορά την ενηµέρωση και την ενασχόληση των γυναικών στον τοµέα της τεχνολογίας, τα ποσοστά τόσο των γυναικών που απασχολούνται επαγγελµατικά στον κλάδο όσο και αυτών που βρίσκονται σε υψηλόβαθµες θέσεις είναι σε χαµηλά επίπεδα. Ενδεικτικά οι γυναίκες καλύπτουν µόλις το 25% των θέσεων εργασίας, ενώ µόνο το 3% εξ αυτών βρίσκονται σε θέσεις ευθύνης και ηγεσίας. Τί πρέπει να γίνει; Θα αναφερθώ σε ορισµένες προτάσεις και δράσεις που συζητήθηκαν στις δύο πρώτες διαδικτυακές εκδηλώσεις της πρωτοβουλίας «Women in Tech Greece» που διοργανώθηκαν από το Εθνικό Δίκτυο Υποδοµών Τεχνολογίας και Έρευνας (ΕΔΥΤΕ ΑΕ – GRNET SA). Αυτές είναι:
- H προβολή θετικών γυναικείων προτύπων που διακρίνονται στις τεχνολογίες µέσω δικτύων διασυνδεσιµότητας, υποστήριξης και δράσεων mentoring, µε στόχο την ενδυνάµωση κοριτσιών και νέων γυναικών.
- Η εκπαίδευση και η ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων από τα πρώτα σχολικά έτη και σε όλη τη διάρκεια της τυπικής και άτυπης εκπαίδευσης µε στόχο την εξάλειψη των έµφυλων στερεοτύπων.
- Η διά βίου εκπαίδευση των γυναικών µε στόχο τη συνεχή κατάρτιση και εξέλιξή τους επαγγελµατικά.
- Η ανάπτυξη συνεργειών ανάµεσα στην Πολιτεία, στην αγορά εργασίας και στην κοινωνία των πολιτών για κοινές πρωτοβουλίες και δράσεις µε στόχο την ενηµέρωση και ευαισθητοποίηση για την ισότιµη πρόσβαση στα επαγγέλµατα στον τοµέα της Τεχνολογίας και στην ανάληψη θέσεων ευθύνης.
Πιστεύετε ότι η συζήτηση που έχει ανοίξει αναφορικά με την εκπροσώπηση των Γυναικών στις STEM θέσεις εργασίας, το gender gap και την έλλειψη ίσων ευκαιριών θα μας απασχολούν για καιρό; Ή το θέμα τείνει να βρει τη λύση του άμεσα;
Για να υπάρξει ισορροπία απαιτούνται συντονισµένες πολιτικές σε δυο επίπεδα. Το πρώτο είναι οι δράσεις στον τοµέα της εκπαίδευσης: χρειάζεται να ενισχύσουµε την ένταξη κοριτσιών στις θετικές επιστήµες STEM, ελκύοντας τες µε στοχευµένα προγράµµατα και µε την έκθεση τους σε θετικά ηγετικά πρότυπα γυναικών που µπορούν να τις εµπνεύσουν. H E.E. έχει διάφορα προγράµµατα σε συνεργασία µε ΜΚΟς και τον ιδιωτικό τοµέα (Microsoft, Orange, Toshiba, EY, κ.ά.), όπως το Girls in STEM, W-STEM Project και άλλα. Το δεύτερο είναι η ενίσχυση γυναικείας επιχειρηµατικότητας. Υπάρχουν πρωτοβουλίες, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, για τη στήριξη των startups από γυναίκες, το «WomenTechEU», το Πρόγραµµα του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου Καινοτοµίας (EIC), το Βραβείο Καινοτοµίας της Ε.Ε. για τις Γυναίκες και τις πολιτικές ενσωµάτωσης της διάστασης του φύλου στα προγράµµατα του EIT.
H ΑDAPTIT προσλαμβάνει με «φίλτρο» τη συμπεριληπτική οπτική ή αναζητείτε ταλέντα για να καλύψετε θέσεις ανεξαρτήτως φύλου;
Στην ADAPTIT η επιλογή των ανθρώπων που θα εργαστούν στην εταιρεία γίνεται µε βάση τις δεξιότητες και τις προοπτικές που έχουν. Ο σκοπός µας είναι να δηµιουργήσουµε οµάδες που να καλύπτουν τις ανάγκες που έχουν προκύψει αλλά και αυτές που εκτιµούµε ότι θα προκύψουν βραχυπρόθεσµα ή µεσοπρόθεσµα. Ανάλογα µε τις ανάγκες γίνονται και οι επιλογές. Το ταλέντο δεν έχει φύλο.
Γυναικεία ενδυνάμωση στην πράξη: ποιες είναι οι συμβουλές που δίνετε σε μια νέα γυναίκα προκειμένου να ξεπεράσει εμπόδια και απαγορευτικές για την ανέλιξή της, καταστάσεις στον κλάδο της Τεχνολογίας;
Αυτό που θεωρώ ότι πρέπει να κάνει είναι να µη φοβάται να πει τη γνώµη της. Να αισθάνεται αυτοπεποίθηση και να µην ανησυχεί για το τι σκέφτονται οι άλλοι για το φύλο της. Πλέον, το να είσαι γυναίκα που ασχολείται µε το χώρο της πληροφορικής και των ψηφιακών τεχνολογιών δείχνει άνθρωπο µε δυναµική, άνθρωπο που µπορεί να επιλέγει να ασχοληθεί µε έναν κλάδο µε συνεχή ανάπτυξη. Μια γυναίκα έχει πολλά πλεονεκτήµατα και δεξιότητες που δεν τις συναντάµε σε άνδρες. Δεξιότητες που στη σύγχρονη ψηφιακή εποχή είναι άκρως απαραίτητες για οποιαδήποτε επιχείρηση θέλει να κάνει βήµατα προς τα εµπρός. Και οι γυναίκες πρέπει να καταλάβουµε ότι ο ρόλος µας στον κλάδο των ψηφιακών τεχνολογιών είναι πολύ σηµαντικός για τα επόµενα βήµατά του.