Η Τεχνολογία Ως Εργαλείο και Όχι Ουσία στη Μουσική Δημιουργία – Η AI στη μουσική δημιουργία με βρίσκει αντίθετη

H μουσική και η τεχνολογία εξελίσσονται παράλληλα, φέρνοντας αλλαγές τόσο στον τρόπο δημιουργίας όσο και στην επαφή των καλλιτεχνών με το κοινό τους. Για τη συνθέτρια, στιχουργό και ερμηνεύτρια Γιάννα Βασιλείου, η τεχνολογία αποτελεί βοήθημα, αλλά όχι υποκατάστατο της ουσίας της τέχνης. Μέσα από την ψηφιακή της παρουσία και τις πλατφόρμες streaming, καταφέρνει να διατηρεί την αυθεντικότητα στη μουσική της, επιλέγοντας προσεκτικά τα ψηφιακά εργαλεία που την εξυπηρετούν, ενώ παράλληλα παραμένει κριτική απέναντι στη μηχανική προσέγγιση που επιφέρει το AI.

Ως συνθέτης και στιχουργός, πώς πιστεύετε ότι η τεχνολογία έχει επηρεάσει τη μουσική δημιουργία και παραγωγή τα τελευταία χρόνια; Χρησιμοποιείτε κάποια συγκεκριμένα ψηφιακά εργαλεία στη δουλειά σας;

Όσο η τεχνολογία λειτουργεί ως βοήθημα τότε με βρίσκει κοντά της. Χρησιμοποιώ καθημερινά προγράμματα μουσικής παραγωγής όπως το Logic, αλλά και γραφής μουσικών έργων, όπως το Sibelius. Ο ερχομός όμως του AI στη μουσική δημιουργία με βρίσκει αντίθετη.

Η ψηφιακή εποχή προσφέρει πολλές δυνατότητες προβολής μέσα από πλατφόρμες streaming και κοινωνικά δίκτυα. Πόσο σημαντικό είναι για έναν καλλιτέχνη σήμερα να είναι «παρών» στον ψηφιακό κόσμο;

Δεν είναι απλώς σημαντικό, αλλά απαραίτητη προϋπόθεση. Όχι μόνο για έναν καλλιτέχνη, αλλά για όλους τους επαγγελματικούς κλάδους. Όσο χρησιμοποιώ τα social media ως προβολή της δουλειάς μου, και όχι ως ουσία αυτής, τότε νιώθω καλά. Δεν είμαι content creator, είμαι τραγουδίστρια και μουσικός, που μου αρέσει να επικοινωνώ άμεσα με τον κόσμο που με ακολουθεί μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα.

Ποια είναι η σχέση σας με την ψηφιακή μουσική διανομή (πλατφόρμες όπως Spotify, iTunes) και πώς πιστεύετε ότι αυτές οι πλατφόρμες διαμορφώνουν το μέλλον της μουσικής βιομηχανίας;

Η μουσική μου υπάρχει φυσικά σε όλες τις ψηφιακές πλατφόρμες, αλλά υπάρχουν ακόμα πολλά ζητήματα κυρίως οικονομικής φύσης που πρέπει να λυθούν ή έστω να εξελιχθούν καθώς τα έσοδα είναι μηδαμινά. Άρα όλο αυτό είναι ένας φαύλος κύκλος που καταστρέφει και τις δισκογραφικές και κατά συνέπεια και τη μουσική δημιουργία. Νιώθω πως ακούγαμε διαφορετικά τη μουσική, με άλλο σεβασμό, όταν υπήρχαν τα CD ή οι δίσκοι, παρά τώρα που υπάρχουν όλα εύκολα μπροστά μας με ένα κλικ.

Πιστεύετε ότι υπάρχει διαφορά στον τρόπο με τον οποίο η τεχνολογία επηρεάζει τη σύνθεση και την παραγωγή μουσικής ανάμεσα στα δύο φύλα; Βλέπετε να υπάρχει διαφορετική προσέγγιση των γυναικών στη χρήση της τεχνολογίας στη μουσική;

Πιστεύω πως οι νέες γυναίκες δημιουργοί του σήμερα έχουμε καλή γνώση της τεχνολογίας, αλλά η αλήθεια είναι πως παραμένει μεγαλύτερος ο αριθμός των αντρών που επαγγελματικά δουλεύουν ως μουσικοί παραγωγοί. Δεν ξέρω αυτό αν έχει να κάνει με κάποιο στερεότυπο που διατηρείται από παλιότερα χρόνια, δε θα ξεχάσω όμως ποτέ το σοκ μου την πρώτη μέρα που μπήκα να σπουδάσω σε μια σχολή μουσικής παραγωγής και στο τμήμα των 30 ατόμων ήμασταν μόνο δύο κορίτσια.

Μιλήστε μας για τη σχέση σας με τη δισκογραφία και την πορεία σας μέσα σε αυτήν την ψηφιακή εποχή. Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζετε σήμερα ως καλλιτέχνης;

Μέσα στην εποχή της ταχύτητας και της υπερπληροφόρησης, πολλοί καλλιτέχνες μπαίνουν στη διαδικασία του να προκαλέσουν με κάτι για να μπορέσουν να αρπάξουν τα γρήγορα streams και virality. Το ότι έχω επιλέξει να κινούμαι διαφορετικά μάλλον είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για μένα. Αλλά δεν το κάνω ως κάποιο πείσμα, απλώς έχω επιλέξει να κάνω πράγματα που ταιριάζουν με εμένα την εκάστοτε περίοδο, και όχι με το τι ταιριάζει στην εποχή.

Είσαι υπέρ της ψηφιακής επεξεργασίας της φωνής ή θα ήθελες τα πράγματα να είναι πιο φυσικά;

Προσπαθούμε να κρατάμε στις παραγωγές μου τη φυσικότητα της φωνής μου, χωρίς περιττές προσθήκες ή κομπρέσορες. Το δύσκολο όμως σε αυτό είναι ότι όταν όλα μέσα στη μίξη μιας παραγωγής είναι τόσο “καλογυαλισμένα” από ποικίλα ψηφιακά μέσα και plugins, όταν οποιοδήποτε στοιχείο δεν έχει περάσει από αντίστοιχες επεξεργασίες, τότε έχει τον κίνδυνο να ακουστεί ως μη καλοδουλεμένο. Έχουν μάθει πια τα αυτιά μας ως ακροατές να ακούνε παντού αυτή την επεξεργασία, είτε σε τηλεοπτικές εκπομπές που ο τελικός ήχος είναι αποτέλεσμα ηχητικών διαδικασιών μετά το πέρας του γυρίσματος, είτε σε live που είναι πολλά πράγματα προηχογραφημένα.

Οι γυναίκες στον χώρο της μουσικής αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες προκλήσεις. Ποιες είναι οι προκλήσεις που εσείς έχετε αντιμετωπίσει ως γυναίκα στη μουσική βιομηχανία και τι πιστεύετε ότι χρειάζεται για να βελτιωθεί η θέση των γυναικών στον χώρο αυτό;

Υπάρχουν ακόμα στερεότυπα για τη γυναίκα τραγουδίστρια, για το ποια είναι συνήθως η προσωπικότητά της, ο τρόπος που πορεύεται για να ανέλθει επαγγελματικά, ακόμα και για ζητήματα της προσωπικής της ζωής. Αυτή είναι και η μεγαλύτερη δυσκολία μου νομίζω, και τα πράγματα που μου δημιουργούσαν ανέκαθεν άγχος μπαίνοντας στη δουλειά αυτή. Είμαστε όμως μια γενιά που έχουμε πολλά παραδείγματα που καταρρίπτουν όλα αυτά τα στερεότυπα και ξεκάθαρα η δύναμη είναι στα χέρια μας.

Η μουσική σας διαπνέεται από ευαισθησία και συναίσθημα. Πώς καταφέρνετε να εκφράζετε προσωπικές εμπειρίες μέσα από τις δημιουργίες σας και πώς το κοινό αντιδρά σε αυτό;

Όσο πιο αληθινό είναι κάτι, τόσο πιο βαθιά θα αγγίξει τον κόσμο. Όταν κάτι δημιουργείται με ωραία ενέργεια, μέσα από μια όμορφη δημιουργική παρέα, φέρνει μόνο όμορφα συναισθήματα. Όπως έγινε και με το τελευταίο μου τραγούδι “Παραλίγο” και τη συνεργασία μου με το Μιχάλη Χατζηγιάννη και την Ελένη Γιαννατσούλια. Είτε ως ερμηνεύτρια είτε και ως δημιουργός, θέλω να βάζω σε ένα τραγούδι βιώματα δικά μου ή πράγματα που βλέπω γύρω μου και με έχουν αγγίξει.

Πώς βλέπετε το ρόλο των γυναικών στο μουσικό θέατρο, δεδομένης της εμπειρίας σας σε αυτό το κομμάτι; Υπάρχουν αλλαγές που θα θέλατε να δείτε σε αυτόν τον χώρο;

Δεν υπάρχει κάτι που θα άλλαζα. Οι γυναίκες έχουμε σπουδαιότατη θέση στο μουσικό θέατρο, πρωταγωνιστικούς ρόλους σε τόσα αριστουργήματα που έχουν γραφτεί για αυτό. Πλέον είναι πολύ σημαντική και η παρουσία της γυναίκας σε σκηνοθετικό ρόλο μουσικοθεατρικών έργων, με πρωτοστατούσα τη Θέμιδα Μαρσέλλου στη χώρα μας με πολύ μεγάλο αριθμό έργων που έχει αποδώσει εξαιρετικά.

Η συνεργασία σας με την Ελένη Γιαννατσούλια και άλλους σημαντικούς καλλιτέχνες είναι ενδεικτική της πολυδιάστατης καριέρας σας. Πώς είναι για εσάς η διαδικασία συνεργασίας με άλλους δημιουργούς, και πώς διασφαλίζετε την ισορροπία ανάμεσα στη δική σας καλλιτεχνική ταυτότητα και τις ιδέες των άλλων;

Τα πρώτα μου χρόνια στη μουσική ήμουν πιο μοναχική. Συνειδητοποιώ όμως πια ότι έχει άλλη χαρά όταν φτιάχνεται η μουσική στις όμορφες παρέες. Όταν μπλέκονται ιδέες και σκέψεις και όταν ανοίγεσαι σε άλλους σπουδαίους δημιουργούς. Ένας σπουδαίος ξένος παραγωγός που είχα τη χαρά να γνωρίσω φέτος, μου είπε πως έξω από την πόρτα του στούντιό του έχει μια πινακίδα που λέει “αφήστε τον εγωισμό σας έξω”. Και έχει απόλυτο δίκιο. Η δημιουργία δεν είναι θέμα ισορροπιών, αλλά ελευθερίας.

Ως γυναίκα που έχει διαπρέψει σε διαφορετικά είδη μουσικής και θεάτρου, ποια είναι η συμβουλή σας για νεαρές γυναίκες που επιθυμούν να ακολουθήσουν μια καριέρα στη μουσική ή το μουσικό θέατρο;

Είμαι πολύ υπέρ των σπουδών σε όποιο κλάδο επιλέξει κανείς και της πολλής δουλειάς. Δεν αρκεί το ταλέντο σε κάτι. Θέλει αφοσίωση, αυτογνωσία και πολλή προσοχή ώστε αυτοί που σε συμβουλεύουν να μην το κάνουν υπό το δικό τους πρίσμα αλλά με βάση τα δικά σου θέλω.

Υπάρχει σήμερα ποιοτικό τραγούδι και όχι και τόσο πολύ… Τις πταίει; Οι καλλιτέχνες, η εποχή, το κοινό, η τηλεόραση;

Εγώ τραβάω τη γραμμή σε ποιοτικό ή μη αν κάτι ξεφεύγει από τα όρια του σεβασμού. Το πλαίσιο του σεβασμού ανήκει μόνο σε εμάς τους ανθρώπους. Έχω ακούσει πολλούς σε ιθύνουσες θέσεις του θεάματος να κατηγορούν το “χώρο”, ενώ οι ίδιοι είναι ο χώρος χρόνια τώρα και τον πλάθουν. Δεν είναι μόνο το πώς εξελίσσεται ραγδαία η τεχνολογία, αλλά και πώς επιλέγουμε εμείς οι ίδιοι να μας διαμορφώσει και να τη χειριστούμε.

Αν είχατε μια χρονομηχανή ποια τραγούδια θα συγκεντρώνατε από το παρελθόν για να τα ερμηνεύσετε σε πρώτη εκτέλεση;

Ωραία θα ήταν όντως να υπήρχε μια χρονομηχανή και να γυρνούσαμε σε παλιότερες εποχές που άνθιζε η ελληνική δισκογραφία και δημιουργήθηκαν τόσο σπουδαία έργα. Κάποια από αυτά που ζήλεψα, τα έχω τώρα συμπεριλάβει στο επερχόμενο EP μου, αλλά τώρα μου έρχεται στο νου να πω το «Δως μου το αθάνατο νερό» των Πλέσσα και Δασκαλόπουλου, το «Ας ερχόσουν για λίγο» των Σουγιούλ και Τραϊφόρου, το «Πιο καλή η μοναξιά» των Πάριου και Βαρθακούρη και τόσα πολλά ακόμη. Είναι μεγάλο στοίχημα για εμάς της νεότερης γενιάς τραγουδοποιών να μπορέσουμε να αφήσουμε κάτι στις επόμενες γενιές, όπως μας έχουν αφήσει όλες οι προηγούμενές μας.

Σε σχέση με την ηχογράφηση ενός τραγουδιού τι έχει αλλάξει στο πέρας του χρόνου; Ποιες θα ήταν οι ιδανικές συνθήκες για να ηχογραφήσετε ένα καινούργιο τραγούδι σας;

Ακόμα κι εγώ που έχω λίγα χρόνια στη δισκογραφία βιώνω ήδη τις αλλαγές στις συνθήκες ηχογράφησης. Ακούγοντας και τις ιστορίες του παραγωγού μου Γιάννη Δουλάμη για τα στούντιο που γίνονταν τη δεκαετία του 90, είναι σαφές πως μιλάμε για τελείως άλλους κόσμους από όταν αντικαταστάθηκε η αναλογική εποχή με την ψηφιακή. Δεν υπήρχε τότε το edit σε κάθε κανάλι, η τόση διορθωτική λεπτομέρεια με την τεχνολογία. Οι απαιτήσεις ήταν άλλες και μάλιστα πολύ αυστηρές από τον κάθε συντελεστή. Καταλήγω στο ότι είναι απαραίτητη η βοήθεια που έχει προσφέρει η τεχνολογία στην ηχογράφηση, αλλά ιδανικά δεν πρέπει να παραγκωνίζει τον ανθρώπινο παράγοντα, τον μουσικό που θα παίξει live στο studio, και την αισθητική του ηχολήπτη παραγωγού και του ενορχηστρωτή.

Ποιες γυναικείες φωνές σας έχουν σημαδέψει και θα θέλατε να πορευτείτε κι εσείς στα βήματά τους;

Με κερδίζει πάντα η καλή φωνή σε συνδυασμό με τις δυνατές προσωπικότητες. Η Μαρινέλλα, η Χάρις Αλεξίου, η Άννα Βίσση, η Ελευθερία Αρβανιτάκη και τόσες ακόμα σπουδαίες ερμηνεύτριες που έχω μεγαλώσει ακούγοντάς τες. Είναι πάρα πολύ όμορφο που έχω πλέον φιλική σχέση με κάποιες από αυτές τις γυναίκες που θαύμαζα από μικρή και μπορώ πια να δηλώσω ότι θαυμάζω και το χαρακτήρα τους. Για μένα πρέπει να πηγαίνουν μαζί αυτά.

Ωραία η τεχνολογία αλλά και το κλασικό έχει την αξία του. Πώς ήταν να ερμηνεύεις στο Ηρώδειο δίπλα στον Κώστα Χατζή;

Ήταν από τις πιο συγκινητικές στιγμές της μέχρι τώρα πορείας μου, ιδιαιτέρως το ντουέτο μας στο “Πάρε ένα κοχύλι απ’ το Αιγαίο”. Πάντα αγαπούσα τη μουσική του και θαύμαζα την ποιότητά του ως άνθρωπος και πράγματι είναι σπουδαίος. Από τις περιπτώσεις που μας θυμίζουν πως όσο κι αν εξελίσσεται η τεχνολογία, η δύναμη της μουσικής και του πως αυτή αγγίζει το συναισθηματικό μας κόσμο, έρχεται από τη μελωδία, από το στίχο και από το ολοκληρωτικό δόσιμο ενός καλλιτέχνη στο δρόμο της αλήθειας του.

BIO

Η Γιάννα Βασιλείου είναι μουσικός, ερμηνεύτρια, συνθέτης και στιχουργός. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα με καταγωγή από την Κωνσταντινούπολη. Η αγάπη και η ενασχόλησή της με τη μουσική και το τραγούδι φάνηκε από τα πρώτα κιόλας χρόνια της ζωής της, όπου παράλληλα με τα πρώτα μαθήματα μουσικής που παρακολούθησε ξεκίνησε και τις εμφανίσεις της σε μουσικές παραστάσεις. Έχει σπουδάσει στο τμήμα μουσικών Σπουδών του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και είναι αριστούχος διπλωματούχος πιάνο, αρμονίας, αντίστιξης και φούγκας. Η εμφάνισή της στο χώρο της δισκογραφίας έγινε με το πρώτο της τραγούδι «Λόγια Αγάπης» σε δική της ερμηνεία, μουσική και στίχους, που κυκλοφόρησε τον Αύγουστο του 2013 από τη Minos EMI Universal. Η πρώτη δισκογραφική της δουλειά με τίτλο «Όλα Όσα Αγαπώ», από τις πρώτες ώρες κυκλοφορίας της κατέκτησε την πρώτη θέση στο iTunes. Από αυτήν ξεχώρισαν τα τραγούδια «Μοιάζει Απλό» και «Κάθε Φορά Που Θα ‘ρθεις Βρέχει». Ο δεύτερος δίσκος της με τίτλο «Γυάλινος Κόσμος» κυκλοφόρησε το Μάιο του 2017 από την Cobalt Music. Συνεργάστηκε με τον Moniseur Minimal στο remix του τραγουδιού «Ωραίες Εποχές». Το 2020 κυκλοφόρησε ψηφιακά το album «Live at Sierra» με διασκευές αγαπημένων της τραγουδιών όπως τα «Ο κόσμος που αλλάζει», «Τα χάρτινα», «Εγώ σ’ αγάπησα εδώ» και άλλα. Έκτοτε έχει κυκλοφορήσει αρκετά πετυχημένα singles όπως τα «Έλα μάτια μου», «Μαύρο κυπαρίσσι», «Ξύπνησέ με», «Θέλει ο έρωτας αέρα» και άλλα. Έχει συνεργαστεί με κορυφαίους ερμηνευτές όπως οι Κώστας Χατζής, Κώστας Μακεδόνας, Γιώργος Μαργαρίτης, Δημήτρης Μπάσης και άλλοι. Στο πλαίσιο της νέας της συνεργασίας με την σπουδαία στιχουργό Ελένη Γιαννατσούλια κυκλοφόρησε πρόσφατα τα τραγούδια «Ο κόσμος όλος» σε μουσική του Κώστα Λογοθετίδη (Εκείνος + Εκείνος) και «Όποιος θέλει βρίσκει χρόνο» σε μουσική του Γιώργου Κακοσαίου. Το καλοκαίρι του 2024 συνεργάστηκε με τον Μιχάλη Χατζηγιάννη και κυκλοφόρησαν με μεγάλη επιτυχία το τραγούδι «Παραλίγο», πάντα σε στίχους της Ελένης Γιαννατσούλια. Εκτός της μουσικής και του τραγουδιού, ασχολείται και με το μουσικό θέατρο. Είχε αναλάβει την απόδοση στίχων και τη φωνητική διδασκαλία στο μιούζικαλ «Rocky Horror Show» και τη «Φρουτοπία» στο θέατρο Rex (2014) σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ρήγου, «Ας Ερχόσουν για λίγο» στο Ακροπόλ (2016), του Δημήτρη Μαλισσόβα, «Βουτιά στη Βυθούπολη» στο Παλλάς (2019), του Φωκά Ευαγγελινού και «Βρε Καλώς Τους», στο Θέατρο Βρετάνια, των Πέτρου Φιλιππίδη και Λάκη Λαζόπουλου. Το 2017 έγραψε και το ελληνικό λιμπρέτο για το musical «Hair» που ανέβηκε στο Θέατρο Χώρα, σε σκηνοθεσία Δ. Μαλισσόβα.