ΣΤΗ: Σόνια Χαϊμαντά
Η Δόµνα Μιχαηλίδου είναι µια πολιτικός νέας κοπής, ίσως και µια κατηγορία από µόνη της. Το έργο της µιλάει από µόνο του σε θέµατα Ισότητας, προσβασιµότητας και δικαιοσύνης. Κρατάµε µια φράση: «Η ισότητα στην Απασχόληση δεν είναι γυναικείο ζήτηµα, αλλά θέµα δηµοκρατίας». Πράγµατι. Όταν συνειδητοποιήσουµε όλοι και όλες ότι η στήριξη των γυναικών, αλλά και άλλων οµάδων που επιζητούν «δικαίωση» στην Κοινωνία δεν είναι ζήτηµα µόνο της οµάδας στην οποία ανήκουν, αλλά σοβαρή υπόθεση όλων µας, τότε η Ισότητα και η Δηµοκρατία θα έχει πάρει «σάρκα και οστά» και θα µιλάµε για µια σύγχρονη χώρα µε προοπτική ανάπτυξης και εξασφαλισµένο µέλλον.
Ποιες είναι οι κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα μας στον τομέα της απασχόλησης των γυναικών και των συνθηκών εργασίας;
Θίγετε ένα καίριο ζήτηµα διότι η απασχόληση των γυναικών και οι συνθήκες συµµετοχής τους στην αγορά εργασίας δεν είναι γυναικείο ζήτηµα. Η ισότητα των φύλων αφορά στην ποιότητα της Δηµοκρατίας µας και του κράτους δικαίου. Όλοι δεχόµαστε ότι τις τελευταίες δεκαετίες έχουν γίνει σηµαντικά βήµατα προόδου. Ίσως το πιο σηµαντικό είναι ότι η ισότητα είναι νοµικά κατοχυρωµένη στη χώρα µας και ότι σε θεσµικό επίπεδο η Πολιτεία αναγνωρίζει ίσα δικαιώµατα σε γυναίκες και άνδρες όχι µόνο στα εργασιακά αλλά και σε κάθε πτυχή της δηµόσιας και ιδιωτικής ζωής. Παρόλο που το νοµικό και θεσµικό πλαίσιο είναι αναγκαία συνθήκη για την κατοχύρωση της ισότητας, δεν είναι και ικανή συνθήκη και ούτε εξαντλεί τις προσπάθειες της Πολιτείας για ισότητα στην πράξη. Το βιώνουµε οι γυναίκες και το γνωρίζουµε όλες πολύ καλά ότι η ισότητα δεν επιτυγχάνεται µε νόµους. Απαιτεί πρόσθετες πολιτικές παρεµβάσεις και κοινωνικές διεργασίες σε βάθος χρόνου, ώστε να σπάσουν στερεότυπα και να ξεπεραστούν βαθιά ριζωµένες προκαταλήψεις. Ποιες είναι οι προκλήσεις; Οι αποδοχές των γυναικών είναι κατά 16% λιγότερες. Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να έχουν πτυχία τριτοβάθµιας εκπαίδευσης, αλλά εξακολουθούν σε µεγάλο ποσοστό να κατευθύνονται σε τοµείς σπουδών που συνδέονται µε παραδοσιακούς γυναικείους ρόλους. Οι γυναίκες εκπροσωπούνται λιγότερο σε ηγετικές θέσεις στην πολιτική, την οικονοµία, την επιστήµη και την έρευνα. Την περίοδο 2019-2023 µόλις το 20% των βουλευτικών εδρών ανήκε σε γυναίκες. Μια στις τρεις γυναίκες έχει υποστεί σωµατική ή/και σεξουαλική βία. Όλα τα παραπάνω συγκροτούν µια εικόνα που δείχνει ότι χρειάζονται πολλά ακόµη να γίνουν ώστε να εκλείψουν οι διακρίσεις κατά των γυναικών.
Εσείς πώς αντιμετωπίζετε αυτήν την εικόνα, τί κάνετε και τί σκοπεύετε να κάνετε για να αλλάξει;
Το πρώτο ζητούµενο είναι η εναρµόνιση οικογενειακής και επαγγελµατικής ζωής. Γνωρίζω πολύ καλά τις δυσκολίες που συναντούν οι µητέρες που προσπαθούν να παραµείνουν στην αγορά εργασίας. Μέσω της παροχής στοχευµένων υπηρεσιών απελευθερώνουµε χρόνο αλλά και χώρο στις γυναίκες (αλλά και σε όλα τα µέλη της οικογένειας) ώστε να κάνουν τις επιλογές που θέλουν. Για αυτό και φροντίσαµε τα τέσσερα αυτά χρόνια στο Υπουργείο Εργασίας κανένα παιδί να µην µείνει εκτός βρεφονηπιακού σταθµού. Διασφαλίσαµε 60 εκατοµµύρια περισσότερα για βρεφονηπιακούς σταθµούς, που σηµαίνει ότι 20% περισσότερα παιδιά µπήκαν σε βρεφονηπιακούς σταθµούς και αυξήσαµε 30% τα εισοδηµατικά κριτήρια. Να σας δώσω ένα παράδειγµα: µια µητέρα µε δύο παιδιά, µέχρι να το αλλάξουµε, για να πάρει κρατική χρηµατοδότηση έπρεπε να έχει ετήσιο εισόδηµα µέχρι 27.000 ευρώ. Τώρα πια µπορεί να πάρει κρατική χρηµατοδότηση µε ετήσιο εισόδηµα µέχρι 33.000 ευρώ. Διορθώσαµε και την εξής αδικία: ανεξαρτήτως του αν ο εργοδότης είναι ο ιδιώτης ή το Δηµόσιο έχουν οι εργαζόµενοι πια την ίδια ευκαιρία να πάρουν κουπόνια, κάτι που δεν ίσχυε µέχρι σήµερα για τους εργαζόµενους στον δηµόσιο τοµέα. Εξασφαλίσαµε 180 εκατοµµύρια ευρώ από το Ταµείο Ανάκαµψης για τη δηµιουργία 50.000 νέων θέσεων για βρέφη σε υπάρχοντες ή νέους βρεφικούς σταθµούς. Ξεκινήσαµε το πρόγραµµα «Νταντάδες της Γειτονιάς» για βρέφη από 2 µηνών έως 2,5 ετών, που προβλέπει την οικονοµική ενίσχυση των εργαζόµενων γονιών για τη φύλαξη των παιδιών τους. Ξεκινήσαµε επίσης το πρόγραµµα επιδότησης 120 µεσαίων και µεγάλων επιχειρήσεων για τη δηµιουργία χώρων φροντίδας για παιδιά στη βρεφική ηλικία. Με στόχο την ισότητα θεσµοθετήσαµε και άδεια πατρότητας ώστε αυτή να µην λειτουργεί ως αντικίνητρο προς τους εργοδότες για την πρόσληψη γυναικών. Στο Υπουργείο σχεδιάζουµε επίσης τη λειτουργία 150 νέων Κέντρων Δηµιουργικής Απασχόλησης, τα λεγόµενα ΚΔΑΠ STEM, που θα απευθύνονται σε 9.000 εφήβους 12 έως 15 ετών µε κύριο αντικείµενο τις θετικές επιστήµες, την ψηφιακή τεχνολογία, τη Μηχανική και τα Μαθηµατικά. Το ενδιαφέρον στοιχείο αυτής της πρωτοβουλίας µας είναι η θετική διάκριση υπέρ των κοριτσιών γιατί προβλέπουµε ότι η συµµετοχή των κοριτσιών θα πρέπει να είναι τουλάχιστον το 50% του συνόλου. Έτσι, η αξία του προγράµµατος εκτός από πραγµατιστική είναι και συµβολική. Στοχεύει στην ανατροπή παγιωµένων αντιλήψεων που θέλουν κορίτσια και αγόρια να έχουν κλίσεις και ικανότητες που αντιστοιχούν στο φύλο τους.
Μέσα σε τέσσερα χρόνια, έχετε ένα ικανοποιητικό αφήγημα στον τομέα σας έχοντας βρει οικογένεια (θετή ή ανάδοχη) σε πάνω από 1.200 παιδιά (τα μισά από όσα ζούσαν σε δομές), ενισχύσει έμπρακτα τον θεσμό της αναδοχής, δημιουργήσει το paidi.gov.gr, την πρώτη ψηφιακή πλατφόρμα του κράτους, που συγκεντρώνει όλη την πληροφορία που αφορά στο παιδί, θέσει σε λειτουργία το νέο σύστημα Αναδοχών και Υιοθεσιών και απλοποιήσει τις διαδικασίες έτσι ώστε όταν θέλει κάποιος να γίνει ανάδοχος γονέας μέσα σε 6 μήνες μπορεί να έχει στην αγκαλιά του ένα παιδί. Τα έχουν αντιληφθεί αυτά οι πολίτες και πως αντιδρούν; Ποια είναι τα επόμενα βήματα;
Ορίσαµε ως πρωταρχικό σκοπό των Μονάδων Παιδικής Προστασίας την αποϊδρυµατοποίηση. Το φωνάζω δυνατά εδώ και τέσσερα χρόνια. Η ιδέα ότι ένα καλά οργανωµένο ίδρυµα µπορεί να καλύψει τις συναισθηµατικές και ψυχικές ανάγκες ενός παιδιού είναι αναχρονιστική. Από το 2020, όταν και καταγράψαµε για πρώτη φορά το σύνολο των παιδιών που διαβιούσαν σε δοµές παιδικής προστασίας, µέχρι σήµερα έχουµε καταφέρει να βγάλουµε τα µισά παιδιά και να βρούµε για αυτά την κατάλληλη οικογένεια. Βρήκαµε οικογένεια σε πάνω από 1.200 παιδιά. Στόχος µας στο τέλος αυτής της δεκαετίας να εκλείψει εντελώς το µοντέλο ιδρυµατικής φροντίδας, στηρίζοντας και ενδυναµώνοντας τον θεσµό της αναδοχής. Προς αυτή την κατεύθυνση έχουµε κάνει πολύ συγκεκριµένα βήµατα. Θέσαµε σε λειτουργία το νέο σύστηµα Αναδοχών και Υιοθεσιών. Απλοποιήσαµε τις διαδικασίες έτσι ώστε όταν θέλει κάποιος να γίνει ανάδοχος γονέας µέσα σε 6 µήνες µπορεί να έχει στην αγκαλιά του ένα παιδί. Διευρύναµε τα ηλικιακά όρια αναδοχής και τώρα µπορεί να γίνει ανάδοχος κάθε πολίτης από 25 έως και 75 ετών (από 30-60 που ήταν µέχρι πρόσφατα). Ενισχύουµε τους ανάδοχους γονείς µε τη χορήγηση οικονοµικής ενίσχυσης -αυτόµατα και ψηφιακά- µέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρµας anynet.gr. Αναγνωρίσαµε το δικαίωµα αναδοχής και υιοθεσίας σε οροθετικούς συµπολίτες µας και φορείς ηπατίτιδας Β. Θεσµοθετήσαµε και υλοποιούµε την Επαγγελµατική Αναδοχή που αποσκοπεί στην τοποθέτηση παιδιών µε αναπηρία στο κατάλληλο γι’ αυτά οικογενειακό περιβάλλον, µε µηνιαία αµοιβή και πλήρη ασφαλιστική κάλυψη για τον επαγγελµατία ανάδοχο. Θεσµοθετήσαµε το Πρόγραµµα «Στέγες Ηµιαυτόνοµης Διαβίωσης», δίνοντας τη δυνατότητα σε εφήβους και ενήλικες να µεταβούν από ιδρυµατικού τύπου µεγαλύτερες δοµές σε µικρά διαµερίσµατα εντός πόλεων µε εξατοµικευµένη φροντίδα και ψυχοκοινωνική υποστήριξη, ανάλογα µε τις ανάγκες τους. Πριν το 2019 κανένας δεν µιλούσε για αποϊδρυµατοποίηση. Στη χώρα µας έχουν αυξηθεί οι ανάδοχοι κατά 194% τα τελευταία δύο χρόνια, αλλά και πάλι δεν υπάρχουν όσοι χρειάζονται. Οι συµπολίτες µας όµως έχουν πια κατανοήσει ότι τα παιδιά θα πρέπει να µεγαλώνουν σε ανάδοχες οικογένειες και όχι να µένουν στα ιδρύµατα τα οποία είναι από τη φύση τους κακοποιητικά, σύµφωνα µε τους ειδικούς παιδικής προστασίας ανά τον κόσµο. Το ότι ο κόσµος µιλάει πλέον για οικογένειες και δεν θα σκεφτεί το καλό ίδρυµα είναι µια κατάκτηση. Και συνεχίζουµε. Στόχος µας µέχρι το 2027 να µην υπάρχει κανένα παιδί στα ιδρύµατα. Και θα το καταφέρουµε.
Τί είδους αποδοχή έχει ο θεσμός του Προσωπικού Βοηθού και η λειτουργία της Ψηφιακής Κάρτας Αναπηρίας;
Στο επίκεντρο της πολιτικής µας βρέθηκε και η αναπηρία και πιο συγκεκριµένα η ορατότητα και η ενίσχυση της ανεξάρτητης διαβίωσης των ανάπηρων συµπολιτών µας. Η υπηρεσία του Προσωπικού Βοηθού είναι πλέον πραγµατικότητα στη χώρα µας. Πρόκειται για µια εµβληµατική µεταρρύθµιση που διασφαλίζει το δικαίωµα των ατόµων µε αναπηρία να ζουν µε τις επιλογές τους. Η α’ φάση τους προγράµµατος αφορά σε 1.000 ωφελούµενους στην Αττική. Οι αιτήσεις έχουν υποβληθεί, έχουν ελεγχθεί και σταδιακά αξιολογούνται. Περίπου 60 συµπολίτες µας έχουν ήδη αποκτήσει τον Προσωπικό Βοηθό τους και κάποιοι από αυτούς έχουν δύο βοηθούς. Οι αξιολογήσεις της α’ φάσης θα έχουν ολοκληρωθεί µέχρι το τέλος Ιουλίου. Από τις 10 Μαΐου άνοιξαν οι αιτήσεις της β’ φάσης. Αφορούν σε επιπλέον 1.000 ωφελούµενους ανάπηρους από όλη την υπόλοιπη Ελλάδα. Δηµιουργούµε και επιπλέον θέσεις, πέραν των 2.000, και αφορούν στο σύνολο των αιτήσεων. Για αυτές τις θέσεις µπορούν απο 10 Μαΐου να υποβάλλουν αίτηση και οι κάτοικοι της Αττικής που δεν πρόλαβαν στην α’ φάση. Το 2024 η υπηρεσία θα επεκταθεί πανελλαδικώς, µε 320 εκατοµµύρια ευρώ χρηµατοδότηση µέσω ΕΣΠΑ. Πραγµατικότητα κάναµε και την Ηλεκτρονική Κάρτα Αναπηρίας που υλοποιήσαµε 30 χρόνια µετά τη θεσµοθέτησή της. Η Κάρτα Αναπηρίας αντικαθιστά οποιοδήποτε έγγραφο χρησιµοποιείται σήµερα και την επιδεικνύουν οι περίπου 500.000 δικαιούχοι στις δηµόσιες υπηρεσίες για να εξυπηρετούνται κατά προτεραιότητα, όπως στους πολιτιστικούς χώρους για να έχουν είσοδο χωρίς χρέωση ή στα µέσα µαζικής µεταφοράς για δωρεάν χρήση. Διευκολύνουµε την καθηµερινότητα των ατόµων µε αναπηρία, ενισχύοντας παράλληλα την κοινωνική τους ένταξη. Εµµένουµε στη δέσµευσή µας ότι κανένας συνάνθρωπός µας δεν θα στερηθεί τη βοήθεια που το Κράτος οφείλει να παρέχει. Δεν αφήνουµε κανέναν πίσω.
Και μια προσωπική ερώτηση. Σίγουρα το να ασκείτε τα συγκεκριμένα καθήκοντα είναι και θετικό/δημιουργικό αλλά και πολύ σύνθετος ρόλος και γεμάτος προκλήσεις. Μετά τις εκλογές ποιο είναι το προσωπικό σας στοίχημα. Ή υπουργός/υφυπουργός ή τίποτα;
Το Χαρτοφυλάκιο της Πρόνοιας και της Κοινωνικής Αλληλεγγύης είναι όντως εξαιρετικά δύσκολο και πολύπλοκο. Ταυτόχρονα όµως είναι ένα αντικείµενο που σε φέρνει κοντά στους ανθρώπους και στις πραγµατικές ανάγκες τους. Στη δική µου περίπτωση, η ενασχόλησή µου µε την πολιτική µε έκανε πιο ολοκληρωµένο άνθρωπο. Με έκανε να κατανοήσω ότι πρέπει εγώ να κατέβω στον δρόµο για να ακούσω, για να καταλάβω ποια είναι τα προβλήµατα. Και το έκανα. Και θα συνεχίσω να το κάνω σε όποια θέση κι αν βρίσκοµαι µετά τις εκλογές. Το µόνο που µπορώ να πω µε βεβαιότητα είναι πως είµαι αποφασισµένη να συνεχίσω να δουλεύω σκληρά, να κινούµαι µε θάρρος, τόλµη, ευθύτητα και αφοβία.