H Kατερίνα Ραπτάκη σπούδασε Ναυπηγός Μηχανολόγος Μηχανικός στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) και διαθέτει 35ετή εµπειρία στις τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών. Με περισσότερα από 20 χρόνια στο χώρο της Ναυτιλίας και µε βαθιά γνώση και εµπειρία σε θέµατα δορυφορικών συστηµάτων, λογισµικού για τη Ναυτιλία, επιχειρηµατικής ευφυϊας (BI), ασφάλειας στον κυβερνοχώρο, διαχείρισης κινδύνων, ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και κανονιστικής συµµόρφωσης, έχει αναλάβει διευθυντικές θέσεις σε µεγάλες εταιρείες των κλάδους κατασκευών και ναυτιλίας. Διαθέτει µεγάλη εµπειρία στη διαχείριση µεγάλων έργων, στο στρατηγικό σχεδιασµό και διοίκηση οµάδων.
Πώς επηρέασε η χρήση της Τεχνολογίας τις εργασίες των ναυτιλιακών επιχειρήσεων στην κρίση της πανδημίας; Πόσο έτοιμες ήταν οι εταιρείες της Ναυτιλίας;
Παρ’ όλο που η Ναυτιλία είναι γενικότερα γνωστή για την «καθυστερηµένη» υιοθέτηση της τεχνολογίας, στην περίπτωση της πανδηµίας ο κλάδος έκανε τη διαφορά: Από την αρχή αυτής της δυσµενούς κατάστασης προέκυψαν τεράστια προβλήµατα λόγω της φύσης και της πολυπλοκότητας της ναυτιλιακής δραστηριότητας: Απαγόρευση ταξιδιών, καραντίνες, ολόκληρα λιµάνια εντελώς κλειστά, εµπόδια στις αλλαγές πληρωµάτων (που βέβαια συνεχίζονται ακόµα και ως τώρα), αλλά, το κυριότερο, περιορισµοί στις επισκέψεις τρίτων σε πλοία µε σκοπό τις επιθεωρήσεις ή ακόµα και εγκαταστάσεις, επισκευές, ακόµα και προµήθειες εφοδίων και ανταλλακτικών.
Εννοείται φυσικά πως η Ναυτιλία δεν είχε την «πολυτέλεια» να διακόψει τις επιχειρήσεις της και να περιµένει το τέλος της πανδηµίας για να επανέλθει στις δραστηριότητές της! Τα πλοία έπρεπε να συνεχίζουν να ταξιδεύουν και ταυτόχρονα να παραµένουν ασφαλή, σε συµµόρφωση µε τους κανονισµούς και φυσικά σε διαρκή επικοινωνία µε την πλοιοκτήτρια / διαχειρίστρια εταιρεία.
Ευτυχώς για τον κλάδο µας αυτό δεν ήταν κάτι καινούριο. Ο τρόπος δουλειάς των στελεχών των ναυτιλιακών εταιρειών απαιτούσε από παλιά την αποµακρυσµένη πρόσβαση στα πληροφοριακά συστήµατα του γραφείου σε ώρες εκτός ωραρίου, αργίες κλπ αλλά και στο πλοίο για επίλυση κάθε είδους προβληµάτων. Η απαιτούµενη τεχνολογία ήταν ήδη διαθέσιµη αλλά βασικά η «κουλτούρα» των εργαζόµενων ήταν τέτοια που εξασφάλισε άµεση προσαρµογή χωρίς κωλυσιεργίες και αντιδράσεις. Την «επόµενη ηµέρα» από την επιβολή των µέτρων κατά της πανδηµίας, η Ναυτιλία ήταν έτοιµη να συνεχίσει κανονικά τις εργασίες της.
Ταυτόχρονα, ήταν επιτακτική ανάγκη να βρεθεί εναλλακτικός τρόπος διεξαγωγής των επιθεωρήσεων από νηογνώµονες, ναυλωτές, οργανισµούς λιµένων κλπ. Επιστρατεύτηκαν αµέσως νέες τεχνολογίες και ψηφιακά µέσα για τους επιθεωρητές αλλά, το κυριότερο, µε εντυπωσιακή ευελιξία θεσπίστηκαν διαδικασίες και τροποποιήθηκαν κανονισµοί ώστε να µπορέσει να υποστηριχτεί όλο αυτό το εγχείρηµα και να εξασφαλιστεί η διαρκής επικοινωνία, η συνεργασία αλλά και η διαφάνεια στη λήψη των αποφάσεων. Βρισκόµαστε πλέον στην εποχή του “remote everything”!
Την ίδια ώρα, φυσικά, που αυτή η «τεχνολογική επέλαση» έλαβε χώρα σε ελάχιστο χρόνο, οι επιστήµονες πληροφορικής των ναυτιλιακών εταιρειών έπρεπε να εξασφαλίσουν πως όλες αυτές οι καινοτόµες λύσεις θα εφαρµοστούν χωρίς να επηρεαστεί η κυβερνοασφάλεια του πλοίου αλλά και του γραφείου! Μία τεράστια προσπάθεια που ευτυχώς σε γενικές γραµµές, κρίνοντας από το αποτέλεσµα, στέφθηκε µε επιτυχία!
Είστε απόφοιτος της σχολής Ναυπηγών – Μηχανολόγων Μηχανικών του ΕΜΠ και έχετε εργαστεί σε σημαντικές διευθυντικές θέσεις στο χώρο του ΙΤ για περισσότερα από 34 χρόνια. Παράλληλα έχετε διατελέσει επί 4ετίας πρόεδρος της AMMITEC, του συλλόγου στελεχών πληροφορικής στη Ναυτιλία. Πόσα περισσότερα εμπόδια είχε αυτός ο δρόμος εξαιτίας του ότι είστε γυναίκα;
Κατ’ αρχήν οι ίδιες οι σπουδές σε αυτή τη σχολή ήταν µια πρόκληση: Ούτε που θυµάµαι πόσες φορές άκουσα από Καθηγητές και συναδέλφους την ατάκα «µα καλά, πώς µια γυναίκα διάλεξε αυτό το αντικείµενο;» ή «µα καλά, πώς θα πηγαίνεις στα πλοία;»! Ακόµα και ο οικογενειακός και προσωπικός κύκλος δε µπορώ να πω πως ήταν ιδιαίτερα υποστηρικτικός!
Το ίδιο και στην επαγγελµατική διαδροµή µου: έπεσα πολλές φορές σε τοίχους, αντιµετώπισα δυσπυστία (αναφέρω χαρακτηριστικά την περίπτωση ενός εξωτερικού συνεργάτη που ζητούσε επίµονα στο τηλέφωνο να µιλήσει µε τον «κύριο Ραπτάκη», αρνούµενος να πιστέψει ότι επρόκειτο για εµένα…) αλλά ταυτόχρονα εισέπραξα και αναγνώριση, επαγγελµατική επιτυχία και καταξίωση.
Οφείλω να αναφέρω επίσης ότι οι περισσότερες από τις 7 «ναυπηγίνες», µε τις οποίες αποφοιτήσαµε µαζί, είναι σήµερα επιτυχηµένες επαγγελµατίες και υψηλόβαθµα στελέχη στο χώρο των κατασκευών και της ναυτιλίας.
Υπάρχει προκατάληψη στην ελληνική Ναυτιλία ότι οι Γυναίκες δεν είναι κατάλληλες για διοικητικές θέσεις σε τομείς Τεχνολογίας;
Ειδικά ο χώρος της Ναυτιλίας, λόγω του πολυεθνικού του χαρακτήρα, αν και παραδοσιακά ανδροκρατούµενος στο χώρο του πλοίου, έχει πλέον λιγότερα στερεότυπα και αρκετές γυναίκες σε θέσεις ισχύος. Το χαρακτηριστικό είναι πως οι περισσότερες γυναίκες στη Ναυτιλία είναι παθιασµένες µε αυτό που κάνουν και δε βρίσκονται στο χώρο από σύµπτωση.
Όλο και περισσότερες γυναίκες βρίσκονται πλέον σε θέσεις καθαρά «τεχνικές» (Τενικό τµήµα, Πληροφορική, Τηλεπικοινωνίες κλπ) αλλά και στην ιεραρχία της διοίκησης, καταρρίπτοντας µύθους ότι οι γυναίκες είναι µόνο για διοικητικές θέσεις χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις για εξέλιξη.
Στο σύνδεσµο “AMMITEC” των IT Managers Ναυτιλιακών επιχειρήσεων, του οποίου υπήρξα ιδρυτικό µέλος και πρόεδρος επί 4ετία, έχουµε αρκετές γυναίκες και µάλιστα 3 από τα 7 µέλη του ΔΣ.
Βλέπουµε εποµένως ότι αρκετοί κλάδοι ανοίγουν τις πύλες τους και κάνουν βήµατα προς την ουσιαστική ισότητα των φύλων.
Πιστεύετε ότι το inclusion, equity, integration και ο περιορισμός των διακρίσεων αποτελεί ένα ώριμο ζητούμενο στο οικοσύστημα των ναυτιλιακών επιχειρήσεων;
Χωρίς να κλείνω τα µάτια µου στην ευρύτερη πραγµατικότητα της αγοράς εργασίας, µε τα εµπόδια και τις διακρίσεις εις βάρος των γυναικών, βλέπω ότι η Ναυτιλία είναι αρκετά ώριµη σε ζητήµατα ισότητας και δε θα ακούσεις ποτέ στο χώρο µας «αααα αυτή η θέση δεν είναι για γυναίκα». Όµως ταυτόχρονα, η Ναυτιλία είναι ένας πάρα πολύ απαιτητικός χώρος, όπου δεν υπάρχουν ωράρια και αργίες, εποµένως οι ισορροπίες ανάµεσα στην προσωπική / οικογενειακή ζωή και τις επαγγελµατικές απαιτήσεις είναι µια πρόκληση για τη γυναίκα.
Υπάρχει κατά τη γνώμη σας κάποιο συγκεκριμένο στοιχείο στη γυναικεία ψυχοσύνθεση, στο γυναικείο μυαλό που προσθέτει κάτι που λείπει από τον χώρο της Τεχνολογίας στη Ναυτιλία;
Ναι, βέβαια. Το γυναικείο µυαλό είναι πιο οργανωτικό και έχει έφεση στο multi-tasking! Ακριβώς επειδή οι γυναίκες, από το ρόλο τους στην κοινωνία, καλούνται να διεκπεραιώσουν ταυτόχρονα πολλά διαφορετικά καθήκοντα, βρίσκουν τρόπους να είναι αποδοτικές και να λειτουργούν κάτω από πίεση. Παράλληλα, αυτό που καθιστά, πιστεύω, τις γυναίκες πολύτιµες στο χώρο της Τεχνολογίας, είναι η προσοχή στη λεπτοµέρεια και η αναλυτική σκέψη που διαθέτουν.
Τέλος, κάτι ακόµα στο οποίο συνήθως δε δίνουµε ιδιαίτερη σηµασία: οι γυναίκες έχουν πολύ υψηλότερη συναισθηµατική νοηµοσύνη και κυρίως ενσυναίσθηση. Ένας άνθρωπος που είναι συναισθηµατικά ευφυής, είναι αισιόδοξος, µπορεί να δουλεύει σε οµάδες, να επικοινωνεί καλύτερα και άρα είναι αποτελεσµατικότερος, µπορεί να µπει στη θέση του άλλου και να συµπεριφερθεί ανάλογα στην κάθε περίσταση.
Ποιο μήνυμα/συμβουλή έχετε να δώσετε στις νέες γυναίκες που μπαίνουν στην αγορά και κάνουν τα πρώτα τους βήματα;
Τίποτα δεν χαρίζεται και όλα κατακτώνται. Αν βγαίνεις στην αγορά εργασίας µε κατεβασµένα τα φτερά, δε θα κερδίσεις ποτέ το σεβασµό και την αναγνώριση που σου αξίζει. Δεν µπορεί, ως γυναίκες, να ζητάµε να µας δώσουν ρόλους που δεν τους έχουµε κερδίσει. Θέλει πείσµα και σκληρή δουλειά για να αποκτήσουν οι νέες γυναίκες τα εφόδια που απαιτούνται ώστε να µπορούν να αντεπεξέλθουν στις προκλήσεις της νεάς αγοράς απασχόλησης.
Δεν επιτρέπεται να υπάρχει εφησυχασµός σε καµία ηλικία και σε κανένα επίπεδο. Χρειάζεται διαρκής επανεκπαίδευση και επικαιροποίηση των γνώσεων, µε σκοπό την απόκτηση των νέων δεξιοτήτων που απαιτούνται για να µπορεί κάποιος να «σταθεί» µε αξιοπρέπεια και απαιτήσεις στην εποχή της τεχνολογίας. Ο ψηφιακός µετασχηµατισµός δεν µπορεί να κοιτάει φύλο, εθνικότητα και ηλικία.